Czy zdarza Ci się myśleć o sobie źle? A może nie zauważasz w sobie zbyt wielu dobrych stron, ale niepowodzenia potrafisz dostrzec w mgnieniu oka i rozpamiętywać je dość długo? Może czasami niewiara we własne możliwości hamuje Cię przed działaniami, które chciałbyś podjąć? Jeżeli tak, to ten artykuł jest dla Ciebie.
Najogólniej rzecz ujmując poczucie własnej wartości to osobisty stosunek człowieka do samego siebie. Poczucie własnej wartości jest ważnym filarem zadowolenia z jakości swojego życia i wpływa ono na wiele obszarów funkcjonowania – jak wchodzimy w relacje, jak radzimy sobie z niepowodzeniem, jakie aktywności podejmujemy. Poziom poczucia własnej wartości nie jest dany raz na zawsze – jest on zmienny. To, że aktualnie ktoś nie jest zadowolony z siebie, a jego samoocena jest dość niska nie oznacza, że tak już będzie zawsze – można nad tym pracować i rozwijać pozytywny stosunek do samego siebie.
Nim zajmiemy się tym, jak budować poczucie własnej wartości, przyjrzyjmy się temu, dlaczego warto się tym zajmować i rozwijać pozytywny stosunek do samego siebie.
Osoby z wysokim poczuciem własnej wartości:
- dobrze radzą sobie z niepowodzeniem i w różnorodnych sytuacjach trudnych,
- rzadziej cierpią na depresję,
- są otwarte na krytykę, ale nie przejmują się nadmiernie opinią innych osób,
- są odważne w działaniach i ufają sobie,
- nawiązują satysfakcjonujące relacje społeczne.
W takim razie, jak to zrobić i zacząć budować poczucie własnej wartości?
- Dostrzegaj błędy w swoim sposobie myślenia.
Sposób widzenia samego siebie jest w dużej mierze powiązany z naszymi przekonaniami. Warto zacząć podchodzić bardziej krytycznie do myśli na swój temat i nie traktować ich wszystkich jako niezaprzeczalnej prawdy. Częste błędy w myśleniu, które mogą wpłynąć na poczucie własnej wartości to: pomniejszanie znaczenia faktów o pozytywnym charakterze (np. “Po moim wystąpieniu wszyscy klaskali, ale to dlatego, że są mili, a nie dlatego, że poszło mi dobrze), wyolbrzymianie znaczenia negatywnych aspektów (np. “Wygrałem przetarg na realizację projektu, ale nie dlatego, że moja ofert była bardzo dobra, po prostu miałem szczęście”) i generalizacja, czyli wydawanie ogólnych osądów na podstawie małej liczby dowodów (np. “Nie zaliczyłem egzaminu w pierwszym terminie, więc jestem do niczego).
- Niepowodzenia traktuj jako lekcję.
Porażka jest nieodzownym elementem naszego życia – na etapie uczenia się nowych umiejętności jest ona czymś zupełnie normalnym i naturalnym. Nadmierne obwinianie siebie za niepowodzenie nie przynosi żadnych pozytywnych rezultatów, a może skutkować zahamowaniem i lękiem przed kolejnymi wyzwaniami. Najlepiej jest zaakceptować niepowodzenia, traktować je jak coś naturalnego i starać się wyciągać z nich jakąś naukę dla siebie i dostrzegać szansę na rozwój (np. “Żałuję, że pod wpływem złości nakrzyczałam na moją przyjaciółkę. Następnym razem spróbuję wykorzystać jakąś technikę redukującą tę emocję, by nie dopuścić więcej do takiej sytuacji”).
- Znajdź coś, w czym jesteś dobry.
W budowaniu poczucia własnej wartości sprzyja subiektywne osiąganie sukcesów i dostrzeganie, że coś robimy dobrze. Poszukuj i próbuj swoich możliwości w różnych dziedzinach. Nie poddawaj się po pierwszych niepowodzeniach – jeśli dasz sobie czas, to może odnajdziesz swoją pasję i coś, co da Ci satysfakcję i pozytywne myśli o sobie. Można również rozpocząć zapisywanie swoich sukcesów i osiągnięć, i codziennie notować nawet drobne osiągnięcia i pozytywne sytuacje ze swoim udziałem. Ten sposób może pomóc unaocznić to, że udaje nam się więcej przedsięwzięć niż pierwotnie nam się wydaje.
- Odwołuj się do faktów.
Nawet jeżeli czasami do Twojego umysłu przyjdzie negatywna myśl o samym sobie, to możesz zastanowić się, czy ta myśl przypadkiem ma się nijak do rzeczywistości. Konfrontuj te nieprzyjemne myśli z faktami na swój temat (np.”Pomyślałam, że nikt mnie nie lubi, ale tak naprawdę mam kilkoro bliskich przyjaciół, potrafię też nawiązywać nowe znajomości – na ostatnim spotkaniu poznałam nową osobę, z którą długo i miło rozmawiałam”).
- Skorzystaj z pomocy psychologa lub psychoterapeuty.
Czasami samodzielnie podejmowane próby wzmacniania poczucia własnej wartości nie przynoszą zadowalających efektów. W takiej sytuacji warto skorzystać ze specjalistycznej pomocy i odkryć głębsze przyczyny zaniżonej samooceny.
Autor:
Anita Urbaniak-Kempińska –
psycholog, psychoterapeuta
