Ostatnie miesiące, ze względu na pandemię COVID-19 obfitują w obostrzenia, ograniczenia zarówno w przemieszczaniu się, jak i możliwościach spędzania czasu wolnego. Podczas rozmów z rodzicami często zastanawiamy się, w jaki sposób można wspierać dzieci i młodzież w tym trudnym okresie. Nikt z nas nie mógł przygotować się na trudności, które nadeszły. One zaskoczyły nas wszystkich. Czas pandemii z pewnością wymaga od nas zarówno elastyczności, pomysłowości, ale także akceptacji bieżącej sytuacji. Obecnie, gdy przebywamy przede wszystkim w naszych domach, stały się one najważniejszym środowiskiem, mającym wpływ na budowanie samooceny dziecka.
Wyobraźmy sobie dwa domy, w jednym z nich mieszka rodzina, której członkowie wspierają się wzajemnie, dziecko jest chwalone: „zrobiłeś sobie pięć minut drzemki, widzę jednak, że jesteś już gotowy do nauki, co za organizacja!”. W drugim domu mieszka rodzina, w której domownicy wzajemnie strofują swoje postępowanie: „wstawaj, znowu spóźnisz się do szkoły, codziennie muszę Cię upominać!”
Zastanówmy się, w jaki sposób obie te sytuacje mogą kształtować postawy dzieci wobec siebie, innych i świata?
- Dziecko wspierane i chwalone prawdopodobnie wierzy w swoje możliwości, siły i posiada adekwatną samoocenę.
- Dziecko pouczane, strofowane, prawdopodobnie nie będzie pewne swoich możliwości. Może w nim ukształtować się zaniżona samoocena, nieadekwatny obraz własnej osoby.
Co jako rodzic mogę zrobić żeby wzmacniać pozytywną samoocenę mojego dziecka?
Jednym ze sposobów wzmacniania samooceny dziecka mogą być pochwały.
Rodzaje pochwał:
| I | II |
| Oceniam to co robi dziecko | Opisuję to co widzę/ to co czuję J |
| Zrobiłeś/aś to świetnie… | Widzę, że.. (ułożyłeś książki na półce/ skończyłaś grę o czasie na który się umówiłyśmy!) |
| Ty zawsze… | Czuję.. ( z przyjemnością wchodzę do czystego pokoju!/ cieszę się, że skończyłaś grę o czasie, to się nazywa punktualność!) |
Czy widzisz różnicę?
Opisywanie zachowania dziecka i nazwanie swoich uczuć daje dziecku szansę na zauważenie, że kiedy wraca do domu o umówionym czasie jest zdolne do punktualności. Jest też zdolne do inicjatywy, kiedy zaplanuje wspólny rodzinny wieczór. Potrafi być zaradne, kiedy wymyśli sposób poradzenia sobie w trudniejszej sytuacji.
Co to oznacza?
Twoje dziecko otrzymuje pozytywne komunikaty na temat tego, co robi. Wspomaga to budowanie pozytywnej samooceny. Inaczej dzieje się w sytuacji, gdy dziecko otrzymuje sprzeczne komunikaty, jednego dnia komunikat „zrobiłeś to dobrze”, a następnego dnia „zrobiłeś to źle”.
W zamian za ocenianie „dobrze, źle, wspaniale, cudownie, świetnie, beznadziejnie”:
- Powiedz i opisz co widzisz à widzę, że włożyłeś książki na swoje miejsce
- Powiedz i opisz co czujesz à jestem pod wrażeniem, że książki są poukładane na półce, to jest porządek!
Autor:
Magdalena Ciechanowska –
psycholog, psychoterapeuta poznawczo-behawioralny
